حلال ویژه (حلال پالایشگاهی) چیست؟

حلال ویژه یا وایت اسپریت(white spirit) ترکیبات هیدروکربنی هستند که از برش دادن نفت سفید تهیه و تولید میشود. حلال های 400، 402،403،404،406،409،410 از دیگر ترکیبات حلال ویژه هستند. این ترکبیات بین 5 تا 8 کربن دارند و هیدروکربن های پارافینی هستند. نام های دیگر این ماده عبارت اند از:حلال stoddard ، جایگزین تربانتین و حلال معدنی. حلال 400 به علت قیمت ارزان تر و کارایی بیشتر جایگزین تربانتین شده است و از نظر شیمیایی پایدار است و همچنین باعث خوردگی نمیشود.

آشنایی با حلال ویژه و کاربرد آنها در صنعت
حلال 400: این ماده به علت داشتن دست کم 30 درصد ترکیب آروماتیکی جزو سیکلوپارافینی و هیدروکربن های پارافینی قرار میگیرد و کاربرد آن بیشتر برای رقیق کردن چسب، جلا دهنده ها،مرکب چاپ ، لاک،الکل و ... است
حلال 402: این حلال که عمدتا در صنعت استفاده میشود در دسته ی آروماتیک های سبک قرار دارد. در سختار این ماده بین 7 تا 12 کربن در هر مولکول وجود دارد .این حلال انحلال پذیری کمی در آب دارد و ماده ایی بی رنگ است و در صنایع مختلفی مانند مواد آرایشی، مرکب چاپ، پاک کننده چربی سطوح فلزی، ساخت و تولید لاستیک و لاک کاربرد دارد. حلال 402 بر اساس روش تولید به سه گروه تقسیم بندی میشود
·گروه اول A : به روش حذف گوگرد (هیدروسولفورزدایی) تولید میشود در صنعت چاپ، تینرسازی،رنگ سازی و ... کاربرد دارد
·گروه دوم B : از روش استخراج با حلال تولید میشود و در چاپ پارچه، واکس های خانگی، لاک، الکل، و ... کاربرد دارد
·گروه سوم C :از طریق هیدروژناسیون تولید میشود و در اسپری های تمیز کننده ،حلال های چربی گیر از سطوح فلزی و ... کاربرد دارد
در جدول زیر ویژگی های این ماده را ملاحضه میکنید

حلال 403: نفت سفید، روغن سوخته و گازوئیل ماده اولیه برای تولید حلال 403 میباشد و بیشتر برای تولید هیدروکربن های سنگین استفاده میشود.این حلال در بین تولیدکنندگان داخل کشور تقضای زیادی دارد زیرا هیدروکربن های سنگین در کشور های همسایه ایران مانند افغانستان بازار خرید خوبی دارد و بسیار رونق دارد
حلال 404: این ماده از هیدروکربن های پارافینی که دارای 5 تا 8 کربن است تشکیل شده است و در صنایع شیمیایی،غذایی و بهداشتی کاربرد زیادی دارد.از دیگر کاربرد های این ماده میتوان به رقیق کردن لاک الکل ها،حلال لاستیک و رزین و مرکب چاپ اشاره کرد
حلال 406: این ماده از هیدروکربن های حلقه ای شاخه دار به وجود می آید و در صنایع قیر،لاستیک ، رنگ، پاک کننده تجهیزات صنعتی و ماشینی ،ساخت مواد ضد باکتری چوب و ... از آن استفاده میشود. نقطه جوش این حلال بین 80تا 60 درجه سانتی گراد میباشد و مایع بی رنگ است.
حلال 409: این ماده از هیدروکربن های آروماتیک به وجود می آید که بیشتر از 75درصد آن را تشکیل میدهد. حلال 409 در صنایع مختلفی از جمله حلال های چسب، رقیق کننده لاک الکل ها،پاک کننده لاک و ... کاربرد دارد
حلال 410: یک ترکیب آلیفاتیک با زنجیره 5 تا 8 کربنی که از نظرشیمیایی پایدار و بی رنگ است که نقطه جوش آن بین 160 تا 165 درجه سانتی گراد میباشد و مانند حلال های قبلی در صنایع رنگ و لاک و مرکب چاپ و ... کاربرد دارد

خطرات و اطلاعات ایمنی حلال ویژه
این ماده اشتعال پذیر است و در صورت استنشاق با تاثیر بر روی سیستم عصبی باعث عدم هماهنگی بدن میشود همچنین در صورت بلع یا تماس با پوست باعث ایجاد مسمومیت میشود. اگر در معرض غلظت های بالای این ماده قرار بگیرید میتواند باعث سرگیجه حالت تهوع خواب آلودگی و حتی بیهوشی شود. با اثر بر روی پوست باعث بیماری درماتیت میشود که نوعی بیماری پوستی است.
حلال های ویژه باید در ظروف در بسته و محیط خنک و خشک نگهداری شود همچنین نباید در معرض نور خورشید قرار بگیرد و اطراف آن مواد اشتعال زا وجود نداشته باشد.

ویژگی های شیمیایی	گروه A	گروه B	گروه C
درجه اشتعال پذیری	21-30	54-31	کمتر از 55
نقطه جوش	144-130	174-145	175-200
فشار بخار	4/1	6	1
وزن مولکولی	140	150	160
میزان انحلال پذیری	بیشتر از 1	بیشتر از 1	بیشتر از 1